Muş ilimiz Türklerin kitleler halinde tekrardan Anadolu'ya gelip kalıcı yurt edinmesinin önemli mihenk taşlarından biridir. Çünkü Malazgirt meydan muharebesi Muş il sınırları içerisinde gerçekleşmiştir. 

Muş ilimizin 411 bin nüfusu mevcuttur. Nüfusunun çoğunluğu köy ve belde belediyelerinde ikamet etmektedir. Muş Merkez, Malazgirt, Bulanık, Varto, Hasköy ve Korkut olmak üzere 6 ilçe merkezi bulunmaktadır.

HANGİ GRUPLAR YAŞIYOR

Muş ili Doğu Anadolu'da yer alan bir yerleşim olduğu için ilk akla Kürtlerin salt nüfus olduğu bir yer olarak geliyor. Ancak durum tam olarak böyle değildir. Muş ilimizde birçok etnik kökenden insan yaşamaktadır. Kürt, Türk, Arap, Zaza, Çerkes, Avar, Lezgi ve Oset nüfusu Muş ilimizde yer alan etnik gruplardır.

EN KALABALIK OLAN KÜRTLER

Muş ilimizde en kalabalık etnik grup Kürtlerdir. Zaza nüfusunu Kürt nüfusu içinde saymıyoruz. Çünkü ne Zazalar ne de tarihçiler Zazaları Kürt olarak saymamaktadır. Kürtler il merkezi dahil bütün ilçelerde yaşamaktadır. Malazgirt, Bulanık ve Merkez nüfusunun çoğunluğunu oluşturur. 

TÜRK NÜFUSU İÇİNDEKİ GRUPLAR

Muş'ta ki ikinci kalabalık grup ise Türklerdir. Türk nüfusu içerisinde Muş'un yerlileri de olan Türkmenler, Terekeme (Karapapak) Türkleri, Azerbaycan Türkleri, Ahıska Türkleri ve Karadeniz Bölgesinden buraya göç etmiş Türk nüfusu yer almaktadır. 

ARAPLAR NERESİNDE YAŞIYOR

Muş'ta çok sayıda Arap nüfusu da yaşamaktadır. Hasköy ilçesinin çoğunluğunu Araplar teşkil etmektedir. Muş Merkez ve Korkut ilçesinde de çok sayıda Arap nüfusu yaşamaktadır. Korkut ilçesinde nüfusun yarısına yakını Araptır. 

VARTO ALEVİLERİ ZAZA MI YOKSA TÜRKMEN Mİ?

Varto ilçesinde ise Aleviler çoğunluktur. Alevi nüfusunun neredeyse tamamı Zazadır. İlçede Şafi Kürt nüfusu da mevcuttur. Az sayıda Türkmen nüfusu da mevcuttur. Varto'yu anlatırken buradaki nüfusun Zaza olduğunu söyledik. Çünkü Zazaca konuşmaktadırlar. Ancak Doğu İlleri ve Varto Tarihi kitabında Varto'da yaşayan ve Zazaca konuşan Alevi nüfusun Türkmen olduğu belirtilir. Bu konuda çok sayıda yazı da mevcuttur. 

BULANIK'TAN GÖÇ EDEN TÜRKLER

Bulanık ilçesi günümüzde Kürtlerin çoğunlukta olduğu bir ilçedir. Günümüzde dedim. Sebebi ise Bulanık ilçesi terör olayları patlak vermeden önce Terekeme Türkleri'nin çoğunlukta olduğu bir ilçeydi. Ancak zaman içerisinde ilçedeki Türk nüfus batı illerine göç etmek zorunda kaldı. 

Bulanık ilçe merkezi dahil köylerin de çoğunluğu Türklerden oluşuyordu. Ancak PKK buradaki Türk nüfusunu buradan göndermek istiyordu. Köylere baskınlar yapılıp Türkler silah zoruyla ilçeden göç ettirilmeye çalışıldı. Türk nüfusunun tamamı ilçeyi terk etmese de eskiden çoğunluğu teşkil ederken, bugün ilçe nüfusunun ancak %20 ile 25 arası bir nüfusa sahiptir. Eskiden Türk köyü olan yerlerin çoğunda Türk nüfus tek tük kalmıştır. Türkler belli başlı köy ve beldelere toplanmışlardır.

MALAZGİRT'TE TÜRK NÜFUSU AZALDI

Malazgirt ilçesi Türk tarihi açısından en önemli yerlerden birisidir. Türkler Anadolu'ya tekrardan gelip kendi yurtları edinmek için Bizans ile savaşı ilk olarak burada gerçekleştirdi. Bu açıdan bakınca Malazgirt'te çok fazla Türk nüfusu olması gerekir. Ancak durum hiç te öyle değildir. 

İlçede eskiden Türk nüfusu ile Kürt nüfusu eşit sayıdayken terör olaylarından sonra Türk nüfus batıdaki büyükşehirlere göç etmiştir. Bugün ancak %20 civarı bir Türk nüfusu ilçede kalmıştır. 

MUŞ OVASINI TERKEDEN TÜRKMENLER

Muş Merkez'e gelecek olursak, burada Kürt nüfusu köylerde çoğunluktadır. İlçe merkezinde ise Zaza nüfusu hariç bütün gruplar yaşamaktadır. Türk, Arap, Çerkes ve Avarları ilçe Merkez nüfusunun yarıdan fazlasını teşkil eder. Muş il merkezi Muş Ovası ile çevrelenmiştir. Burada eskiden Batman'ın Sason ilçesinden buraya göç eden Türkmenler ve yerli Türklerden oluşmakta iken, bugün Kürt nüfusu buralara hakim olmuştur. 

Türk nüfusu Muş'u tam manasıyla terk etmese de eskiden çoğunluk olduğu birçok yerde sayısal olarak azalmıştır. Muş'ta ayrıca Karadeniz göçmeni Türk köyleri de vardır. Buralarda binlerce nüfusa sahiptirler. 

AVARLAR YAŞIYOR

Muş ilimizde Dağıstan göçmeni Avar ve Lezgi nüfusu da yaşamaktadır. Avarların yaşadığı belediyede yıllardır Belediye Başkanlığını Avarlar yapmaktadır. Ancak Beldede sadece Avarlar değil Türk ve Kürt nüfusu da yaşamaktadır.

ÇERKES NÜFUSU

Muş'ta şu an 150 haneli bir Çerkes köyü de vardır. Bu köydeki Çerkes nüfusu bir dönem 1500 hane iken bugün 150 haneye kadar gerilemiştir. Türk nüfusu gibi Çerkesler de Muş'tan göç etme eğilimindedir. Kalan Çerkes nüfus ise genel olarak Koruculuk yapmaktadır. 

KORKUT İLÇESİNDE TÜRK VE ARAPLAR ÇOĞUNLUK

Korkut ilçesine pek değinmemiştik. Korkut ilçesinde Türk, Kürt ve Arap nüfusu yaşamaktadır. Türk ve Araplar ilçe genelinde nüfusun çoğunluğunu teşkil eder. Ancak Kürt nüfusu da yarıya yakındır.